Le Complément du Nom (İsim Tamlayıcısı)

Bir isimle ilgili açıklayıcı bilgi veren ve onun anlamını tamamlamaya yarayan diğer isme verilen addır. Bazı dilbilgisi kitaplarında complément déterminatif adıyla da anılır. Benzer görev yapan diğer ögeler , niteleme sıfatları ve ilgi zamiriyle kurulan yan cümlelerdir.

Je connais le père de Pierre. (Pierre' in babasını tanıyorum.)

Les cheveux de Fatma sont longs. (Fatma'nın saçları uzundur.)

Tu as oublié de fermer les fenêtres de ta chambre. (Odanın pencerelerini örtmeyi unuttun.)

Le chien de notre voisin a aboyé toute la nuit. (Komşumuzun köpeği bütün gece havladı.)

• İsimler birbirlerini zincirleme olarak da tamlayabilirler.

Un pneu de la voiture du père de Pierre a éclaté. (Pierre'in babasının arabasının bir tekeri patladı.)

• İsim tamlaması yapmakta en çok kullanılan edat de dür. Ama , başka edatlar da kullanılabilir ve değişik anlam verirler.

Les douleurs de l'accouchement : Doğum sancıları.
Un bateau de pêche : Balıkçı gemisi.
Une étofffe en laine : Yünlü kumaş.
Un moulin à vent : Yel değirmeni.
Une voiture pour enfant : Çocuk arabası.
Un homme à lunettes : Gözlüklü adam.
Une boîte aux lettres : Posta kutusu.
La soupe aux tomates : Domates çorbası.
Un garçon au pantalon court : Kısa pantolonlu çocuk.
La fille au chapeau rouge : Kırmızı şapkalı kız.
Une jeune fille aux cheveux longs : Uzun saçlı bir kız.
Un homme sans métier : Mesleksiz adam.
La musique à la turque : Alaturka müzik.


Dikkat !

1. Aynı isimleri de veya à ile tamlama haline getirmek çok farklı anlam verebilir.

Un verre de thé : İçi çay dolu bardak , bir bardak çay.
Un verre à thé : Çay bardağı.
Une boîte de clous : Bir kutu çivi.
Une boîte à clous : Çivi kutusu. (içi boş)

2. Bir cismin neden yapıldığı - kullanış alışkanlığına göre - de veya en ile belirtilebilir.

Un bracelet d'or : Un bracelet en or. (Altın bilezik)
Une porte de fer : Une porte en fer. (Demir kapı.)

3. de edatı farklı anlamda tamlamalar kurabilir.

Un train de marchandises. (Yük treni.)
Le mois d'août. (Ağustos ayı.)
à 8.00 heures du soir. (Akşam saat 8.00'de)
Un déjeuner de dimanche. (Pazar günü yenilen öğle yemeği.)
L'après-midi du 2 janvier. (2 Ocakta öğlenden sonra.)
L'avion de Bruxelles est parti. (Brüksel uçağı kalktı.)
Je pourrais assister à votre réunion de 17.00 heures. (Saat 17.00'deki toplantınızda bulunabilirim.)
Une statue de marbre. (Mermer heykel.)

4. Fiil tümleci ile isim tamlayıcısı birbirine karıştırılmamalıdır.

ıl approcha sa chaise du poêle. (Sandalyesini sobaya yaklaştırdı.)
                               C.D.I. du verbe  (approcher qch de qch.)

Une voiture de police informe la population du danger.
                                  (informer qn de qch.)  C.D.I du verbe
(Bir polis arabası halkı tehlikeye karşı bilgilendiriyor.)

Remplis la cuvette d'eau froide ! (remplir qch. de qch.)
                              C.C.de moyen du verbe.
(Küveti soğuk su ile doldur.)

5. Son zamanlarda bazı deyimlerde edat kullanmama eğilimi gözlenmektedir.

Une assurance - incendie : Yangın sigortası.

Une aide - soignante : Hastabakıcı.

Un château Renaissance : Rönesans tarzında bir şato.

Le rayon hommes : Erkek giysileri bölümü.

6. Bir mastar veya bir yan cümle isim tamlayıcısı görevi yapabilir.

L'idée de partir m'est pénible (=L'idée que je partirai m'est pénible.)
(Gitme düşüncesi bana zor geliyor.)

J'ai perdu mon permis de conduire. (Sürücü belgemi kaybettim.)

La joie de vivre me pousse à travailler. (Yaşama zevki beni çalışmaya itiyor.)

Mon père ne m'a pas refusé mon désir d'aller au match. (Babam maça gitme arzumu reddetmedi.)

Le commandant donna à ses hommes l'ordre de faire feu. (Komutan , askerlerine ateş emri verdi.)

Un promblème facile à résoudre. (Çözümü kolay bir problem.)

Un fruit agréable à manger. (Yemesi hoş bir meyve.)

Une lettre difficile à écrire. (Yazması zor bir mektup.)
                                     

Le Nom (isim)

Canlı , cansıza varlıklara ve soyut kavramlara ad olarak verilmiş sözcüklerdir.

A. Noms masculins - Nom féminins :

Fransız dilinde , bazı isimler masculin , bazıları ise féminin olarak ortaya çıkmıştır.
Doğru konuşup yazabilmek için bir ismin anlamını öğrenmek yetmez ; türünü de birlikte öğrenmek gerekir. Bu amaç için en uygun kaynak sözlüklerdir.
Bununla beraber , Fransızca öğrenimini kolaylaştırmak amacıyla aşağıda bazı kurallar verilmiştir.

1. Ağaç isimleri masculin , meyve isimleri féminin'dir.
Un pommier , une pomme. un noisetier , une noisette.

2. Sonu e ile biten ülke isimleri féminin'dir.
La Turquie , La France , L'Angleterre.

• Sonunda e olmayan ülke isimleri masculin'dir.

Le Portugal , Le Canada , Le Japon , Le Pakistan , Le Koweit , Le Danemark.

İstisnalar :
Le Mexique , Le Zaïre , Le Cambodge , Le Mozambique.

• Tümleç olarak kullanılınca , masculin ülke isimlerinin başına au getirilir.

J'ai fait mes études au Canada.
il a un oncle qui travaille au Japon.

• Féminin ülke isimlerinin ve sesli harfle başlayan masculin ülke isimlerinin başına en getirilir.

il y a beaucoup de monuments historiques en Turquie.
Ces camions transportent de céréales en Iran.
ils vont en Uruguay.

• Çoğul ülke isimlerinin başına aux getirilir.

il est allé aux Etats-Unis.
Je passerai mes vacances aux Baléares.
il y a des Turcs qui travaillent aux Pays-Bas.

3. Ölçü birimi olan kelimeler masculin'dir.

un mètre , un litre , un kilo.

4. Eskiden sadece erkeklerin çalıştığı meslek isimleri masculin'dir.

un professeur , un juge , un officier , un médecin.

• Bu gibi mesleklerde çalışan bayanlar için :

un professeur femme , un officier femme denir.

5. Sonu age , eau , ment , ail , ard , et , isme , ron ile biten isimlerin çoğu masculin'dir.

le courage , un cadeau , un mouvement , un vitrail , un poignard , un livret , le nationalisme , un moucheron.

İstisnalar : 
une page , une image , une cage , une plage , la rage.


6. Genellikle masculin'dir :

a. Maden isimleri :

le fer , le cuivre , le pétrole.

b. Gün , ay , mevsim , yön isimleri :

un dimanche. Un avril pluvieux. Un été chaud.
Le Nord. Le Sud.

c. Rüzgar isimleri :
Le zéphyre , le mistral.

d. Rakamlar , harfler , müzik notaları :
Le neuf a gagné. Effacez le s. Un do , un mi. 

e. Sıfatlardan , mastarlardan , değişmez sözcüklerden yapılan isimler :

le bleu , le rouge .
le dîner , le souvenir.
le bien , le devant de la porte , le qu'en-dira-t-on.

f. Şarap isimleri : 

le champagne , le bourgogne.

7. Her türün erkeği masculin , dişisi féminin'dir.
un homme , une femme. un chat , une chatte

8. Hastalık ve bilim isimleri genellikle féminin'dir.
la grippe , la tuberculose , la bronchite.
la médecine , la politique , la chimie.


9. Aynı cinsten (iki sessiz harf + e) ile biten isimler féminin'dir.
une ville , une pelle , une dette.

İstisnalar :
un colosse , un squelette , un carrosse , un télégramme.

10. Çiçek ve meyve isimleri féminin'dir.
une rose , une pâquerette , une pomme , une cerise.

11.Sonu sion , tion , rie , ence ile biten isimler féminin'dir.
la télévision , une déclaration , une épicerie , une conférence.

İstisnalar : le silence.

12. Sonu ée , té ile biten isimler genellikle féminin'dir.
une année , une mosquée , une qualité , une société.

İstisnalar :
un lycée , un musée , un mausolée , un côte , du thé.


13. Sonu eur , sse ile biten soyut isimler féminin'dir.,
la profondeur , la longueur , la jeunesse , la jaunisse.

İstisnalar :
le malheur , la bonheur , l'honneur.

14. Sonu ure ile biten isimler féminin'dir.
la littérature , la blessure , la déchirure.

15. Sonu tude ile biten isimler féminin'dir.
la solitude , une inquiétude , une habitude .

16. Renk bildiren isimler masculin'dir.
le bleu , le noir , le rouge.

EK BİLGİLER :

1. Bazı isimlerin masculin şekli başka , féminin şekli başka anlam ifade eder.

Le livre (kitap) - La livre (Yarım kilo , Lira.)
Le tour (Devir) - La tour (Kule)
Le page (Genç asilzade) - La page (Sayfa)

2. Bazı isimler hem masculin hem féminin şekilde aynen kullanılır.

Un artiste - Une artiste
Un enfant - Une enfant
Un Russe - Une Russe

3. Cins belirtmek için bazı isimlere niteleme sıfatı eklenir.

Un rossignol mâle (Erkek bülbül) - Un rossignol femelle (Dişi bülbül)
Une souris mâle (Erkek fare) - Une souris femelle (Dişi fare)

B. Formation du féminin :

1. Genellikle , masculin bir ismin féminin şekli sona e eklenerek yapılır. Bu e okunmaz ; kendisinden önceki sessiz harfin okunmasını sağlar.

un ami - une amie
un cousin - une cousine

2. Sonu er ile biten masculin isimler , féminin yapılırken ère eki alırlar.

un berger - une bergère
un fermier - une fermière

3. Sonu n ile biten masculin isimler , féminin yapılırken nne eki alırlar.

un paysan - une paysanne
un chien - une chienne

4. Sonu eur ile biten masculin isimler euse biçiminde , teur ile bitenler ise trice biçiminde féminin yapılır.

un fumeur - une fumeuse
un directeur - une directrice

5. Sonu e ile biten bazı masculin isimler sse biçiminde féminin yapılır.

un âne - une ânesse                   un conte - une contesse
un maître - une maîtresse           une prince - une princesse

6. Bazı masculin isimlerin féminin şekli tamamen farklıdır.

un homme - une femme
un oncle - une tante
un cheval - une jument
un bélier- une brebis
un coq - une poule
un frère - une sœur
un neveu - une nièce
un père - une mère
un bouc - une chèvre

C. c1 Le pluriel des noms :

1. Genellikle , isimlerin çoğul hale getirmek için sona s konur ve çoğul article kullanılır.

un ami - des amis          une pomme - des pommes
la femme - les femmes   un clou - des clous

2. Sonu ou ile biten 7 isim x eklenerek çoğul yapılırlar.

bijou , caillou , chou , genou , hibou , pou , joujou

Ma mère avait des bijoux magnifiques.
il a mis ses genoux par terre.

3. Sonu eu , au ile biten isimlerin çoğulu x eklenerek yapılır.

Les feux servent à régler la circulation.
il a reçu beaucoup de cadeaux pour son anniversaire.

İstisnalar : 

Elle a lavé les bleus de son mari.
Les deux pneus de la voiture ont crevé.

4. Sonu al ile biten 7 ismin çoğulu , al yerine aux getirilerek yapılır.

il lit plusieurs journaux chaque jour.

İstisnalar :

bal , carnaval , chacal , festival , régal , étal , récital

On organise plusieurs festivals en été.

5. Sonu ail ile biten isimlerin çoğulu s eklenerek yapılır.

Ne parlez pas de détails!

İstisnalar : 

bail , corail , émail , travail , vitrail , soupirail , Ventail

il y a des travaux sur la route Ankara-Eskişehir.

Les fenêtres de l'église son ornées de beaux vitraux gothiques.

6. Sonu s , x , z ile biten isimler çoğulda aynen kullanılır. Sadece article çoğul hale konulur.

Les souris transportent le microbe de la peste. (une souris)
Les prix augmentent de jour en jour. (un prix)
On cultive différentes sortes de riz en Chine. (le riz)

7. Bazı isimler çoğul yapılırken , tamamen değişikliğe uğrarlar.

un œil - des yeux
le ciel - les cieux

8. Bazı isimler çoğul olunca telaffuz da değişir.

un bœuf (böf) - des bœufs (bö)
un œuf (öf) - des œufs (ö)
un os (os) - des os (o)

9. Ülke , bölge , şehir halkını ifade eden özel isimler , cins isimler gibi çoğul yapılır.

un Turc - des Turcs
une Bretonne - des Bretonnes

10. Aile isimleri , değişikliğe uğramadan çoğul gibi kullanılabilir.

Les dupont viendront dîner ce soir.

11. Bazı özel isimler daima çoğul kullanılır.

Les Balkans , Les Pyrénées , Les Antilles .


c2 Le pluriel des noms composés :

1. isim + isim birleşmesiyle meydana gelmişse , her iki isim de çoğul yapılır.

un oiseau - mouche → des oiseaux - mouches

İstisnalar : 

des timbres - poste / des années - lumière / des gardes - chasse


2. isim + edat + isim birleşmesiyle meydana gelmişse sadece ilk isim çoğul yapılır.

un arc-en-ciel → des arcs-en-ciel

İstisnalar : 

des bêtes à cornes / des tête-à-tête / des pot-au-feu


3. Sıfat + isim birleşmesiyle meydana gelmişsse her ikisi de çoğul yapılır.

une basse-cour → des basses-cours

İstisnalar :

des grand-mères  /  des demi-journées


4. Sıfat + sıfat birleşmesiyle meydana gelmişse her ikisi de çoğul yapılır.

Un sourd - muet → des sourds-muets

5. Yüklem + isim birleşmesiyle meydana gelmişse , sadece isim çoğul yapılır.

des porte - manteaux , des tourne -disques , des porte - clés

İstisnalar : 

des abat-jour  /  des porte - monnaie

6. Değişmez sözcük + isim birleşmesiyle meydana gelmişse sadece isim çoğul yapılır.

un avant - projet → des avant - projets
une arrière - boutique → des arrière - boutiques

7. Yüklem + yüklem birleşmesiyle meydana gelmişse değişiklik olmaz.

un laissez-passer → des laissez-passer

EK BİLGİLER :

1. Bir ülke halkını ifade eden ismin masculin şekli le ile ve küçük harfle kullanılırsa o ülkenin dilini ifade eder.

le français (Fransızca)  , le turc (Türkçe)  , l'anglais (İngilizce)  , le chinois (Çince)

• Parler fiili ile , dil isimleri article'siz kullanılır.

- Parlez - vous français ?
- Non. Je parle anglais.

• Cümlede zarf varsa article iade edilir.

il parle très bien le français.

• Aynı isimlere büyük harfle başlanırsa o ülkenin erkeği ifade edilmiş olur.

Le Turc est jaloux de sa femme. (Türk erkeği karısını kıskanır.)

• Bir ülkede oturanları ifade eden isim article'siz olarak ve küçük harfle kullanılırsa o ülkeyle ilgili sıfat elde edilir.

La cuisine turque est bonne.
L'industrie japonaise est très développée.

2. Özel isimler genellikle article almazlar.

Pierre , Bordeaux , Christine , Londres , Lyon.

• Özel isimlerin bazan article veya başka bir belirleyici ile kullanılması , vurgulamak ya da duygu nüansı katmak içindir.

La Mireille a encore cassé un verre.
Mon Pierre a été le premier de sa classe.

C'était une Noire de rêve avec son gros ventre , ses lèvres charnues et sa taille colossale.
(Koca karnı , etli dudakları ve heybetli boyu ile sanal bir Zenci kadın idi.)

il est encore avec son Monsieur MARTIN.
(Gene şu mösyö Martiniyle birliktedir.)

Moi , Je ne regrette jamais ton Paris bruyant en coûteux.
(Ben, senin şu gürültülü ve pahalı Paris'ini hiç mi hiç özlemiyorum.)

3. Bütün nehir , ırmak , dağ , bölge , isimleri article alır.
- La Loire , La Seine , La Garronne , Le Rhone
- Le Var , La Gironde
- Le Massif Central , Les Vosges , Le Jura , Les Alpes
- L'Aquitaine , La Bretagne , L'Alsace ... etc.

Ama sadece bir kaç il ismi article ile kullanılır.
- Le Caire , Le Puy , Les Andelys , La Paz.

4. Kişi isimleriyle yer zarfı yapılırken chez edatı kullanılır.

Je vais chez Pierre. (Pierre'in evine gidiyorum.)

Je viens de chez mon oncle. (Amcamın evinden geliyorum.)

il faut que vous téléphoniez chez le médecin. (Doktora telefon etmeniz gerek.)

• Son yıllarda , mağaza isimleriyle de chez kullanma eğilimi gözlenmektedir.

J'ai acheté ces chaussures chez TOGO.

Fransızca Grammaire

Bölüm 1

1. Kelime sonunda bulunan e (ö) okunmaz. Fakat , kendinden önce gelen sessiz harfi okutur :

livre , lampe , simple , porte.


2. e den sonra aynı cinsten iki sessiz harf gelirse E (açık) okunur :

belle , terre , dette , proffesseur.


3. Kelime sonunda bulunan sessiz harfler genellikle okunmaz :

finir , miroir , secteur , sur , dire...


4. Faire fiilinin çekimindeki bazı şahıslarda ve bu fiilin bazı türevlerinde ai (ö) okunur :

nous faisons ,en faisant , une idée malfaisante.


5. s harfi iki sesli arasında z okunur :

oser , oiseau , choisir.


6. Yan yana gelen iki sessiz harf tek imiş gibi okunur :

aller       accuser         attention
(ale)       (aküze)        (atansyon)


7. cinq , six , huit , dix sayılarının sonlarındaki sessiz harfler yalnız kullanılınca okunur , bir isimle kullanılınca okunmaz :

 cinq                  dix                dix-huit garçons
(sénk)               (dis)                 (dizvigarson)

cinq livres      dix pommes        cent-dix francs
(senlivr)            (dipom)             (sandifran)

• Sesli harfle veya h muet ile başlayan isimle kullanılırlarsa ulama yapılır :

six élèves           il est dix heures.
(sizelev)                  (dizör)

8. bœuf , œuf , os kelimelerinin sonlarındaki sessiz harfler tekil halde okunur , çoğul halde okunmaz :

Un bœuf (böf)             Un œuf  (öf)              Un os (os)

Des bœufs (bö)            Des œufs (ö)             Des os (o)


9. en , on , in , un hecelerini sesli bir hece takip ederse genizden (nasal) ses kaybolur. (dénasalisation) :

énergie              honneur              voisine              unique
(enerji)              (onör)                (vuazin)             (ünik)

ils prennent        un bon ami         initiative            une fille
  (il pren)           (ön bonami)      (inisiyativ)           (ün fiy)

10. Tous sıfat görevindeyse tu , zamir görevindeyse tus okunur :

tous les jours         tous mes habits
(tu)                       (tu)

ils sont tous ici.     Tous l'aiment.
           (tus)          (tus)

11. h harfi hiç telaffuz edilmez. Görevi ulamaya imkân verip vermemekten ibarettir. Ulama yapılabilenlere (h muet) , yapılamayanlara (h aspiré) denir.

• h muet  ile başlayan bir ismin başında le , la (articles définis) varsa , iki sesli harf yan yana geldiğinden birincisi düşer.

h muet ile başlayan kelimelerle ulama yapılır :

l'huissier      l'homme      l'héroïne

dix-huit        c'est héroïque
(dizüit)           (seteroik)

• h aspiré ile başlayan sözcüklerin başında ise article' in sesli harfi düşmez ve ulama yapılmaz. Başlıcaları şunlardır :

La hache        Harassé           Hérisser qch.    Le hongrois
La haie          Harceler qn      La hernie          La honte
La haine        Hardi               Le héros           Honteux
Haïr qn          Le harem         Le héron           Hors de
en haillons     Le hareng         La herse           Le hors...


12. Plus cümle sonunda kullanılmışsa , s sesi olumsuz ifadelerde okunmaz , olumlu ifadelerde kulağa hoş geliyorsa okunabilir :

Je n'en veux plus. (plü)

J'en voudrais un peu plus. (plüs)

• plus'den sonra bir sessiz harf geliyorsa s sesi hiç bir zaman okunmaz :

Tu es plus fort que ton frère. (plü)

Je ne l'aime plus du tout. (plü)

• plus den sonra bir sesli harf veya h muet geliyorsa ulama yapılır ve z sesini verir : 

Ton père est plus âgé que le  mien. (plüzaje)

Je ne serai plus humain envers eux. (plüzümen)


13. c harfinden sonra e , i , y gelirse (se) , a , o , u veya bir sessiz harf gelirse (ka) okunur :

 cerise          ciment         bicyclette         clé
(söriz)         (siman)         (bisiklet)        (kle)

caravane       copain         curé                crayon
(karavan)     (kopen)       (küre)             (kreyon)


14. g harfinden sonra e , i , y gelirse (je) , a , o , u veya bir sessiz harf gelirse (ge) okunur.

âge (aj)      gilet (jile)        gymnastique (jimnastik)       élégant (elegan)       gomme (gom)

guichet (gişe)       glace (glas)

• ge okunmasının gerektiği bazı kelimelerde g den sonra e getirilerek. kulağa daha hoş gelen (j) okunması sağlanmıştır :

mangeable       mangeons          plongeoir
(manjabl)        (manjon)           (plonjuar)


15. x den önce gelen e (E) okunur ve accent almaz :

examen           expliquer           index
(Egzamen)       (Eksplike)          (Endeks)


Liaison (Ulama)

Sessiz bir harfi , sesli harf ya da h muet ile başlayan bir sözcük takip ediyorsa ulama yapılır :

Les petits enfants (lepötizanfan)

il est parti en avion (ile parti anaviyon)

Un petit homme (ön pötitom)

Aşağıda ulama ile ilgili geniş bilgi bulabilirsiniz.
Sessiz harf : s , x , z   Ulama sesi : z

• Mes amis (mezami)
• Six hommes (sizom)
• Chez eux (şezö)

Sessiz harf : t , d         Ulama sesi : t

• Tout entier (tutantye)
• Quand il pleut (kantilplö)

Sessiz harf : n                Ulama sesi : n

• Bien aimable (biyenemabl)

Sessiz harf : r                  Ulama sesi : r

• Derniere étage ( dernyeretaj)

Dikkat !   et bağlacı ile ulama yapılmaz :

un pain et un gâteau (ön pen e ön gato)

ils sont partis et ils sont revenus. (il son parti e il son rövnü)

Elision (Sesli harf düşmesi)

Fransızcada , aşağıdaki örneklere benzer durumlarda , birbirini takip eden iki sesli harften birincisi düşer ve yerine apostrophe (') gelir.

Yanlış : le ami               Doğru : l'ami de Pierre

Yanlış : que il / que elle   Doğru : qu'il / qu'elle (*)

Yanlış : si il vient           Doğru : s'il vient 

Yanlış : le homme           Doğru : l'homme

(*) qui den sonra harf düşmesi olamaz. Aksi halde , qui nin que den farkı kalmaz ve anlam bozulur.