A. Niteleme sıfatları , bazı fiillerle kullanılarak attribut olurlar :
1. Etre , paraître , devenir , sembler , rester , demeurer , avoir l'air , passer pour ... gibi durum bildiren fiillerle kullanılınca özneyi nitelerler.
Ayşe est jolie.
Les conditions de sécurité restent incertaines.
ıls ont l'air fatigués. (Yorgun görünüyorlar.)
ıl passe pour spécialiste dans ce domaine. (Bu alanda uzman olarak tanınır.)
2. Croire , juger , faire , estimer , rendre , trouver , nommer , laisser , appeler... gibi fiillerle gelerek nesneyi nitelerler.
Je ne l'ai pas trouvé sincère. (Onu samimi bulmadım.)
Not:
Fiillerle birlikte kullanılan sıfatlara attribut adı verilir. İsimlerle birlikte kullanılan sıfatlara épithète adı verilir.
ıl a laissé son compagnon blessé et ıl est parti.
(Arkadaşını yaralı bıraktı ve çekip gitti.)
Ton départ me rendra triste. (Gidişin beni üzecek.)
EK BİLGİLER :
1. Sıfat olmayan bazı kelimeler de attribut görevinde bulunabilirler.
Son père est le patron de cette usine.
Je n'accepterai pas que tu me forces à devenir la tienne.
(Beni , senin olmaya zorlamanı kabul etmeyeceğim.)
Mon idée est de rester à la maison.
Mon ennui est qu'ils soient partis sans moi.
(Canımı sıkan şey , bensiz gitmiş olmaları.)
2. Attribut görevindeki sıfat , fiilden sonra kullanılır. Bununla beraber , anlamı vurgulamak için cümle başına getirilebilir.
Verts sont ses yeux et avec des cheveux blonds !
B. Herhangi bir fiilin aracılığı olmadan , doğrudan doğruya isme bağlanarak épithète olurlar.
ıl a un chien mèchant.
Dis-moi où tu as mis ma cravate noire. (Siyah kravatımı nereye koyduğunu söyle bana.)
Elle me regarda avec les yeux haineux d'une femme abandonnée.
(Bana , terkedilmiş bir kadının kinli gözleriyle baktı.)
EK BİLGİLER :
1. Fiillerin participe passé'leri sıfat olarak ve épithète görevinde kullanılabilir.
C'est une maison inhabitée. ( Oturulmayan bir ev bu.)
J'aime porter les habits achetés par mon mari.
(Kocam tarafından alınmış giysileri giymekten hoşlanıyorum.)
2. Fiillerden türeyen ve adjectif verbal adı verilen kelimeler de épithète görevinde kullanılabilir.
La fillette montrant sa robe neuve regardait avec des yeux souriants.
(Yeni elbisesini gösteren küçük kız gülümseyen gözlerle bakıyordu.)
- Bu cümledeki montrant ve souriant iyi ayırdedilmelidir.
Souriant ait olduğu ismi nitelemektedir , épithète dir. İsim ile uyum yapar. Dilbilgisinde adjectif verbal adını alır.
Şu halde , participe présent eylem bildirmekte , adjectif verbal niteleme görevi yapmaktadır. İkisini birbirinden ayırdetmek için en iyi ölçü budur.
Bazı fiillerden türeyen participe présent ve adjectif verbal yazılışlarıyla da birbirlerinden ayrılırlar.
Verbe Participe présent Adjectif verbal
provoquer provoquant provocant,e
convaincre convainquant convaincant,e
intriguer intriguant intrigant,e
négliger négligeant négligent,e
précéder précédant précédent,e
Epithète görevindeki niteleme sıfatının yeri :
Renk sıfatları , sıfat olarak kullanılan participe passé'ler ve adjectif verbal'ler genellikle isimden sonra kullanılırlar.
Je vais mettre ma chemise brune. (Kahverengi gömleğimi giyeceğim.)
Un enfant bien élevé ne nuit pas aux animaux. (Terbiyeli bir çocuk hayvanlara zarar vermez.)
Ma fenêtre donne sur une rue passante. (Pencerem işlek bir sokağa bakıyor.)
b. Aşağıdaki sıfatlar genellikle isimden önce kullanılır. Kısa oluşları da buna yönelltir:
beau , bon , gros , vieux , joli , petit , mauvais ...etc.
Un gros garçon Un vieux livre
Une jolie fille Le mauvais temps
c. Bazen , sıfat önce kullanılarak ismin bilinen bir niteliği söz konusu edilir.
Les courageux Turcs n'ont pas peur de combattre.
(Cesur Türkler savaşmaktan korkmazlar.)
- Halbuki aşağıdaki cümlede sadece cesaret gösterenlerin tebrik edildiği bildirilmektedir.
(Cesur askerler komutan tarafından tebrik edildiler.)
d. Bazı sıfatlar isimden önce kullanılınca başka sonra kullanılınca başka anlam ifade ederler.
Un grand homme / Un homme grand
(Büyük adam) (İri yapılı adam)
Un brave garçon / Un garçon brave
(İyi , dürüst oğlan) (Cesur oğlan)
Un curieux enfant / Un enfant curieux
(Tuhaf çocuk) (Meraklı çocuk)
Pauvre homme ! Sa femme et ses enfants sont morts dans un accident de voiture.
(Zavallı adam ! Karısı ve çocukları bir trafik kazasında öldü.)
Un homme pauvre. (Fakir bir adam.)
Je suis un ancien chauffeur de taxi. Actuellement , j'exploite un supermarché.
(Eskiden taksi şoförüydüm. Şimdi bir süpermarket işletiyorum.)
Notre ancien appartement était moins grand que celui-ci.
(Önceki dairemiz daha dar idi.)
Mon père a une voiture ancienne. ıl ne veut jamais la vendre.
(Babamın eski bir arabası var. Onu asla satmak istemez.)
C'est le dernier jour de mes vacances. (Tatilimin sonuncu günü bu.)
J'étais à İstanbul la semaine dernière. (Geçen hafta İstanbul'daydım.)
C'est de la fausse monnaie! ( Sahte para bu !)
J'ai fait deux problèmes faux sur cinq à l'examen de maths.
(Matematik sınavında 5 problemden ikisini yanlış yapmışım.)
ıl ne prête à personne sa chère voiture.
(Sevgili arabasını kimseye ödünç vermez.)
Je ne peux pas acheter une voiture si chère.
(Bu kadar pahalı arabayı satın alamam.)
e. Bazı sıfatlar anlamı vurgulamak amacıyla , kasden isimden önce kullanılır.
C'est un magnifique paysage! (Harikulade bir manzara bu !)
Je suis une honnête femme , Monsieur. (Ben iffetli bir kadınım , beyfendi.)
Nombreux sont les gens qui veulent devenir amis avec moi.
(Benimle dost olmak isteyen çok insan var.)
f. İki sıfat bir ismi niteliyorsa :
1. Sıfatlar anlam bakımından birbiriyle ilişkili ise , ikisi yanyana , isimden önce veya sonra kullanılabilir.
C'était un grand et gros garçon. / C'était un garçon grand et gros.
2. Sıfatlar anlam bakımından birbiriyle ilişkili değilse , birisi isimden önce diğeri sonra kullanılır.
ıl a acheté une belle chemise jaune.
g. Milliyet bildiren sıfatlar isimden sonra kullanılır.
Le gouvernement turc. La civilisation française.
Dikkat !
Sıfatları kullanırken dikkat edilecek en önemli husus , ait oldukları isim konusunda tereddüte ve anlam kargaşasına yol açmamaktır.
J'ai parcouru des prairies immenses , des montagnes neigeuses , des pentes abruptes pour te retrouver.
C. Herhangi bir fiil aracılığı olmadan , açıklayıcı olarak , apposition halinde kullanılırlar.
Confuse, elle a rougi jusqu'au blanc des yeux.
Les champions rentrèrent en avion , heureux d'avoir réussi.
Nous nous précipitames , pleins d'espoir , vers la sortie.
Not : Fransızcada sıfatlar küçük harfle başlar.
Örneklerde görüldüğü gibi , apposition halinde kullanılan niteleme sıfatları , cümlenin değişik yerlerine yerleştirilebilir. Yeter ki , sıfatın hangi isme ait olduğu konusunda tereddüt doğmasın ve anlam değişikliği meydana gelmesin.
Sıfatın , nitelediği isim ile uyum yapma gerekliliği bu riski azalmaktadır.
ACCORD DES ADJECTIFS (Sıfatların Uyumu)
1. Sıfatlar niteledikleri isme uyarlar.
ıl a une villa merveilleuse.
fém. sing épithète
De loin , les tableaux semblent plus beaux.
mas. pl. attribut
Affolées , toutes les bêtes s'enfuirent.
apposition fém. pl.
2. Bir sıfat farklı türden bir çok ismi niteliyorsa masculin çoğul hale konulur.
Les poules et les coqs ont été aussi courageux contre le renard.
(Tilki karşısında tavuklar ve horozlar aynı derecede cesur davrandılar.)
3. Sıfat olarak kullanılan çiçek ve meyve isimleri uyum yapmaz.
Elle s'est acheté des pantoufles orange.
(Kendisine portakal renkli terlik aldı.)
ACCORD DES ADJECTIFS COMPOSES (Bileşik Sıfatların Uyumu)
1. Bileşik sıfat , iki sıfattan meydana gelmişse her ikisi de uyum yapar.
ıl prononça des paroles aigres-douces. (Tatlı sert sözler söyledi.)
fém. pl. fém. pl.
2. Bileşik sıfat , değişmez bir kelime (mot invariable) ve bir sıfattan meydana gelmişse , sadece sıfat uyum yapar.
Ton cycliste favori abandonna à l'avant-dernière montée.
invar. fém. sing. fém. sing.
(Tuttuğun bisikletçi sondan bir önceki yokuşta yarışı bıraktı.)
3. Renk bildiren bileşik sıfatlar uyum yapmaz.
Elles portaient toutes , des deux-pièces bleu foncé avec des chemisettes bleu clair.
(Hepsi de açık mavi bluz ile lacivert döpiyes giyinmiş idiler.)
ADJECTIFS MASCULINS , ADJECTIFS FEMININS :
1. Genel olarak masculin sıfatları féminin hale getirmek için sona e eklenir.
petit / petite abondant / abondante
joli / jolie grand / grande
Un petit jardin → une petite maison.
2. Sonunda aslından e bulunan sıfatlar féminin isimlerle de aynen kullanılır.
Un garçon aimable. → Une fillette aimable.
Un tapis rectangulaire → Une chambre rectangulaire.
Un mouchoir rouge → Une voiture rouge
3. on , ien , el , ul , eil ile biten sıfatları féminin yapmak için sondaki sessiz harf ikileşir ve e eklenir.
bon / bonne
nul / nulle
ancien / ancienne
pareil / pareille
cruel / cruelle
4. et ile biten sıfatları féminin yapmak için sondaki sessiz harf ikileşir ve e eklenir.
coquet / coquette
muet / muette
İstisnalar :
complet / complète
inquiet / inquiète
désuet / désuète
discret / discrète
5. ot ile biten sıfatları féminin yapmak için sona e eklenir.
idiot / idiote
manchot / manchote
İstisnalar :
sot / sotte pâlot / pâlotte vieillot / vieillotte
6. s ile biten sıfatları féminin yapmak için sona e eklenir.
gris / grise précis / précise
İstisnalar :
bas / basse gros / grosse frais / fraîche
7. x ile biten sıfatları féminin yapmak için x yerine s getirilir ve sona e eklenir.
heureux / heureuse nerveux / nerveuse
İstisnalar :
doux / douce faux / fausse roux / rousse
8. er ile biten sıfatları féminin yapmak için er yerine ère getirilir.
léger / legère premier / première laitier / laitière
9. f ile biten sıfatları féminin yapmak için f yerine v getirilir , sona e konur.
neuf / neuve veuf / veuve
10. c ile biten sıfatları féminin yapmak için c yerine che getirilir.
franc / franche blanc / blanche
11. beau , nouveau , fou , mou , vieux sıfatlarının féminin şekli belle , nouvelle , folle , molle , vieille dir.
Sesli harf veya (h muet) ile başlayan masculin tekil isimlerin önünde ise bel , nouvel , fol , mol , vieil olurlar.
Un bel homme. Un nouvel appartement. un fol amour.
Un mol oreiller. Un vieil ami.
LE PLURIEL DES ADJECTIFS (Sıfatların Çoğulluğu)
1. Genel olarak sıfatların çoğul yapmak için sona s eklenir.
grand / grands rouge / rouges.
2. s ve x ile biten sıfatlar masculin çoğul olarak aynen kullanılır..
Un homme gros / Des hommes gros
Un souvenir doux / Des souvenirs doux
3. al ile biten sıfatları çoğul yapmak için sona al yerine aux getirilir.
Le palais royal / Les palais royaux
İstisnalar :
banal / banals
glacial / glacials
fatal / fatals
natal / natals
final / finals
naval / navals
0 yorum:
Yorum Gönder